සත්ත්වයින් යනු ජීවීන්ද? ජීවීන් යනු සත්ත්වයින්ද?

ජීවීන්හට පොදු වූ ලක්ශණ රාශියක් හා ඒ මගින් ජීවින් අජීවීන්ගෙන් වෙන්කොට ගත හැකි වගක් අපි කුඩා කාලයේදීම උගත්තෙමු.

ගලක් ?

ඒ අනුව ජීවීන් ආහාර ගනියි, ස්වසනය කරයි, තම වර්ගයා බෝ කරයි ආදී වශයෙන් වූ පොදු ලක්ෂණ භාවිතා කරමින් ජීවීන් අජීවීන්ගෙන් වෙන්කර ගැනීමේ ශාස්ත්‍රය අපි උගත්තෙමු. ඒ අනුව ගස් වැල්ද සතා සීපාවාද ඇසට නොපෙනෙන කුඩා කෘමිසතා හා අන්වීක්ශීය ක්ශුද්‍ර ජීවියා දක්වාද ජීවීන් ලෙස අපි පැහැදිලිවම ශාත්‍රානුකූලව හඳුනා ගතිමු. එසේම ඒ ජීවීන් ජීවත් වන බවත් උන් තුල ජීවයක් ඇති බවත් ඒ ජීවය හානි වීමෙන් මරණයට පත් වන බවත් ඇසින් දැක, කනින් අසා, අතින් ස්පර්ශ කොට නුවනින් වටහා ගතිමු. තවත් කුමක්ද, මේ සියළු දෙනා ජීවීන්මය එය අපි ප්‍රත්‍යක්ශයෙන් දනිමු.

නෑ, ගල් ආදෙක් !

එහෙත් අද වන විට නූතන විද්‍යාව ජීවී අජීවි වෙන් කිරීමෙහි නිර්නායක ගැන පැහැදිලි කිරීමකින් වැලකී සිටිති. එසේනම්, මෙසෙ අප ප්‍රත්‍යක්ශ කල දැනුම සත්‍යයද?

මේ පිළිබඳව ධර්මානුකූලව සලකා බැලීමෙන් වෙනත්ම මානයකින් මේ කරුන විග්‍රහ කල හැකි බවක් මට වැටහේ.

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2560 ක් වූ වෙසක් මස අව අටවක නම් තිථිය ලත් සඳු දින ෴

මහින්දාගමනයට ප්‍රශස්ති කීම

මේ බුද්ධාන්තරය තුල ශ්‍රී ලංකාද්වීපය එහි සැබෑ උරුමක්කරුවන් විසින් ජීවමාන බුදුරජාණන් වහන්සේ වෙත තෙවරක් ම පූජා කර තිබේ. බුද්ධත්වයෙන් පළමු වර්ෂයේ වස්සාවසානයේ දී ප්‍රථම රහතුන් සැට නම ධර්ම ප්‍රචාරය පිණිස පිටත් කොට තනිවම උරුවෙල් දනව්වට වැඩි අප මහා ස්වාමිදරුවාණන් වහන්සේ, උරුවෙල් කසුප් තවුසාගේ අසපුවේ වැඩ වසන සමයේ දුරුතු පුර පසළොස්වක් දා සෘද්ධියෙන් ලක්දිව් වැඩම කර යකුන් දමනය කර ඔවුන්ගෙන් පූජා පිළිගන්නා ලදී.

බුද්ධත්වයෙන් පස් වන වර්ෂයේ බක් පෝ දා චූලෝදර-මහෝදර නා රජවරුන්ගේ කළහය සංසිඳවීම පිණිස වැඩම කළ උන් වහන්සේ නාගයින්ගේ පූජා පිළිගන්නා ලදී. ඒ අවස්ථාවේදී මණිඅක්ඛිත නා රජුගෙන් ලැබුණු ආරාධනය මත තෙවන වර කැළණිය ඇතුළු ස්ථාන තුදුසක් වෙත වැඩම කළ වැඩම කළ උන්වහන්සේ ශ්‍රී පාද ලාංජනය පිහිටුවා සබරගමුවේ සුමනසමන් දෙවියන් ඇතුළු දෙවියන්ගේ පූජා ලැබ ලක්දිව පූජා භූමියක් බවට පත් කළහ.

බිම්බිසාර නරපතීන් විසින් බෝසත් සිද්ධාර්ථයන්ට අංග-මගධ දෙරටේ අර්ධ රාජ්‍යය පැවරීමෙන් පසු දඹදිව වෙනත් කෙනෙකුන් විසින් උන් වහන්සේට රාජ්‍යය පවරා දී නැත. ඉහත කතා පුවත් අනුව පෙනී යන්නේ මේ ලක්දිව රාජ්‍යය තෙවාරයකදී උන් වහන්සේට පූජා කර තිබෙන බවයි. තමන් වහන්සේගේ සාෂණය පන්දහසක් කල් පවත්නේ මේ පුණ්‍ය භූමිය මත බව දත් මහසතාණෝ ලක්දිව් රාජ්‍යය පිළිගෙන වදාළහ. එසේ හෙයින් මේ ලක්දිව බුද්ධ රාජ්‍යය යැයි හැඳින්වීම අතිශයින්ම සුදුසුය.

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2559 ක් වූ පොසොන් පුර පසළොස්වක නම් තිථිය ලත් කුජ දින ෴

දානයේ අනුසස්

මෙය මාගේ පුද්ගලික ජිවිතයේ අත්දැකීමක් සත්‍ය ලෙස අත්විද ගත් ආකාරය ගැන පැවසීමට ගන්නා ලද උත්සාහයකි.

පුද්ගලික ජිවිතයේ අත් දැකීමක් දෙතිස් කථා අතරට යොමු කරන්න සිතුනේ ගොඩක් අරමුණු පෙරදැරි කරගෙනයි.

• දානයේ ආනිසංස සැබෑ අත්දැකීමක් තුලින් අවබෝධ කරවන්න,
• දර්මය අවබෝධයෙන් දකිනවා නම් ප්‍රතිපල ලැබ ගත හැකි බව,
• පිං නිසා ජිවිතයේ හරවත් බව කියන්න,
• දෙනදේ සිතේ පැහැදීමෙන් දෙන්න,
• සැමට ආදරය, කරුණාව, මෙත් සිත පතුරුවන්න, සහ
• මෙය කියවන මොහොතක් පාසා මගේ සිත පිනෙන් වැඩෙන නිසා.

෴

බුද්ධ වර්ෂය හා වෙසක් පෝය

සිංහලයාගේ අවුරුද්ද පිළිබඳව අප බොහෝ සෙයින් කතා කළෙමු. අප්‍රේල් 13 ආශ්‍රිතව යෙදෙන අලුත් අවුරුද්ද සිංහලයාගේ ජාතික උරුමයක් බවත්, එය දෙමළ හෝ හිංදු හෝ වෙනත් කිසිවෙකුගේ හෝ අවුරුද්දක් සමග ඈඳා ගත යුතු නැති බවත් අපගේ ප්‍රතිපත්තිය විය. දෙමළුන් ද අප්‍රේල් මස අවුරුද්දක් සැමරීම හේතුවෙන් මෙය සිංහල හා දෙමළ / සිංහල හා හිංදු අලුත් අවුරුද්ද බවට පත් නොවෙයි --- නිවාඩුව පිළිබඳව සඳහන් කරන තැන එය "සිංහල අලුත් අවුරුද්ද සහ දෙමළ අලුත් අවුරුද්ද" ය යනුවෙන් යෙදීමෙන් මේ ගැටළුව ඉතා පහසුවෙන් ලෙහා දැමිය හැකි මුත් කිසිවෙක් ඒ ගැන සිතනා බවක් නොපෙනේ.

෴ නමාමි බුද්ධං ගුණසාගරන්තං ෴

අප්‍රේල් මස අප සමරන අවුරුද්ද අපේමය, වෙනකෙකුගේ නොවේය කියා අවධාරණය කරන අප අද කතා කරන්නේ අපේ වන්නේ අප්‍රේල් මස යෙදෙන අවුරුද්ද පමණක් ද යන ඉතාම වැදගත් කාරණයයි. අප්‍රේල් මස අපි අවුරුද්ද සැමරුවානම්, ඒ එළඹුණේ කවර වර්ෂයක් (කීවෙනි වර්ෂය) ද?

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2559 ක් වූ වෙසක් මස පුර පසළොස්වක නම් තිථිය ලත් ඉරුදින ෴

ගිහි පංචසීලය හා නිර්මාංශ වෘතය

නිර්මාංශ සීලයක් රැකීමත්, පානාතිපාතා සිල් පදය රැකීමත්, ත්‍රිකෝටික පාරිශුද්ධ මාංශය යන සංකල්පයත් එක් කොටගෙන මෑතකාලයේ අප සාකඡ්චාවෙන් සහභාගී වන වෙබ් අඩවි තුල බොහෝ කථාබහ ඇතිවිය.

සත්ත්වයා පිරිසිදු වන්නේ ආහාරයෙන්ද

මේ කථා බහ ඇතිවීමත් එය තුලින් ඇතැම් විට වාද හා මිතුරු දම් පලුදු වන ආකාරයේ ගැටුම් කාරී ස්වභාවයන් වර්ධනය වීමත් ගැන සලකා මේ පිළිබඳව මා දරන අදහස් මෙසේ ලිපියකින් දැක්විය යුතුයැයි සිතීමි.

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2558 ක් වූ මැදින් පුර පසළොස්වක නම් තිථිය ලත් ගුරු දින ෴

දස අව්‍යාකෘත ප්‍රශ්න වලට පිළිතුරු නොදෙන බව සත්‍යයක්ද?

පසුගිය ලිපිය තුලින් දස අව්‍යාකෘත ප්‍රශ්න ගැන සාකච්චා කළෙමු. බුදුරජාණන් වහන්සේ නමක් විසින් ඒවාට පිළිතුරු නොදෙන්නේය යන ජනප්‍රිය මතය අභියෝගයට ලක් කළෙමු. අවසන් වශයෙන් එයට බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් සාපේක්‍ෂ පිළිතුරක් දී ඇති බව සඳහන් කළෙමු. අද සංවාදය එතැන් සිට දිග හැරේ.

මහා කාරුණිකයන් වහන්සේ

බුදුරජාණන් වහන්සේ අනුරාධ ස්වාමින් වහන්සේට මේ ගැන උපදෙස් දුන් අයුරු දැන ගනිමු.

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2558 ක් වූ ඉල් මස අව ජලවක නම් තිථිය ලත් සඳු දින ෴

මරණයෙන් පසු ජීවිතයක් පවතීද ?

"මරණයෙන් පසු ජීවිතයක් පවතීද ?" නයින් රංග නානායක්කාර නම් මහතෙකු විසින් රචනා කරන්නට යෙදුනු ලිපියක් මීට දෙමසකට පෙර දකින්නට ලැබිණි. ඉතා වැදගත් මාතෘකාවක් වුව, ඒ ලිපියේ කතා කර නොතිබුණේ ද ඒ ගැනමයි. ඒ ලිපියට ප්‍රතිචාර දැමූ පාඨක සමූහයා ද කිසි සේත් මේ ගැන කතා කර තිබුණේ නැත. අවාසනාවකි ! මේ සා ගාම්භීර මාතෘකාවක් ඒ සා නොසළකා හැරීමකට ලක් වීම නම් සංවේගයට හේතුවකි.

මරණින් පසු කිසිවක් නැත්නම්...

අපි අද ඒ ගැන කතා කරමු.

අග්‍ර ශ්‍රාවිකාවෝ

දසබෝධිසත්තුප්පත්තිකථාව බොහෝ සාකච්ඡාවන්ට ප්‍රස්තුත විය. අසංඛ්‍ය යනු කවරක්ද, කල්පය යනු කවරක්ද, ආදී සුවිශේෂ ගැටළු ගණනාවක් ඉහත ලිපිය විසින් ඇති කෙරිණි. මේ ලිපිය ඒ ප්‍රශ්න වලට ශක්ති පමණින් පිළිතුරු සැපයීම පිණිස ගත් ඇරඹුමකි.

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2558 ක් වූ බිනර පුර පසළොස්වක නම් තිථිය ලත් සඳු දින ෴

මෙහෙණින් වහන්සේලා

ගෞතම සම්මාසම්බුද්ධ සාශනයේ මෙහෙණිසස්න පිහිටවූ උතුම් බිනර පුර පසළොස්වක පෝ දිනය අදයි. මේ පෝ දිනය පිළිබඳ වැදගත් කරුණු මීට දෙවසරකට පෙර පල කෙරුණු බිනර පුර පසළොස්වක පෝය යන ලිපියේ අඩංගු වේ.

ගෞතම සම්මාසම්බුද්ධ සාශනය පමණක් නොව ඊට පෙර පහල වූ සම්බුද්ධ සාශන වලත් පසුව අනාගතයේ පහල වන සාශන වලත් මෙහෙණි සස්න පවතින බව බුද්ධ වංශ දේශනා වලින් පෙනේ. අප ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් ඛේමා - උප්පලවන්නා දෙනම අග්‍ර ශ්‍රාවිකා ලෙස පත් කර වදාළ අයුරින් තමන් වහන්සේලා ගේ සස්නේ මෙහෙණින් වහන්සේලාට නායකත්වය දීම පිණිස සෑම සම්මාසම්බුදු රජාණන් වහන්සේ නමක්ම අග්‍ර ශ්‍රාවිකාවන් වහන්සේ ලා නම් කර වදාළත්. අද ලිපියෙන් අප ඒ පුරාණ අග්‍ර ශ්‍රාවිකාවන් වහන්සේලා ගැන දැන ගනිමු.

දසබෝධිසත්තුප්පත්තිකථාව

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2558 ක් වූ නිකිණි පුර පසළොස්වක නම් තිථිය ලත් ශනි දින ෴

මේ වස් කාලයයි. පෙර වස් සමාදන් වූ භික්ෂූන් වහන්සේලා වැඩ සිටින වෙහෙර විහාර වල ගජරාමෙට පින් කම් සංවිධානය කෙරෙන්නේ මේ කාලයේදී ය. පෙරවස් සමාදන් වීමට නොහැකි වූ භික්ෂූන් වහන්සේලා වෙතොත් උන් වහන්සේලා පසුවස් සමාදන් වන්නේ නිකිණි පෝ දිනයේය.

සම්මා සම්බුදුවරු

මේ කාලයේ පැවැත්වෙන විචිත්‍ර පිංකම් අතර බෝධි පූජා, අටවිසි බුද්ධ පූජා, සත්බුදු නමස්කාරය ආදී විවිධ පූජා වේ. කෙරෙන දේ බොහෝ දුරට එක සමාන වන මුත් සංවිධායකයන් වහන්සේගේ සිතැඟි පරිදි සහ අනුග්‍රාහක පිංවතුන්ගේ ශක්ති පරිදි මෙකී නොයෙක් පුද පූජා තෝරාගනු ලැබේ.

මා නික්ඛම මහාවීර...

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2558 ක් වූ ඇසළ පුර පසළොස්වක නම් තිථිය ලත් සඳු දින ෴

ඇසළ පුර පසළොස්වක පොහෝ දිනය අදයි. මේ පොහෝ දිනයේ සිදු වූ සිදු වීම් බොහොමයක් වෙසක් පොහෝ දිනය හා අන්‍යොන්‍ය වශයෙන් බැඳී පවතී.

මා නිඛම මහාවීර - ඉතෝ තේ සත්තමේ දිනේ
දිබ්බන්තු චක්‌කරතනං - අද්ධා පාතු භවිස්‌සති

සිද්ධාර්ථ කුමාර චරිතය සහ බෝසත් තවුස් චරිතය සැළකූ කළ ඉතාම වැදගත් සිදු වීම් මේ පොහෝ දිනය ආශ්‍රිතව සිදු වී තිබේ.

• මව්කුස පිළිසිඳ ගැනීම
• ලෙඩෙක්, මහල්ලෙක්, මළමිනිහක්‌ හා පැවිද්දෙක් යන සතර පෙරනිමිති අතුරින් ප්‍රථම හා අවසාන නිමිත්ත දර්ශනය
• රාහුල කුමරුගේ උත්පත්ති මංගල්‍යය
• කිසා ගෝතමියගේ නිබ්බුත පද ඇසීම ඇසීම හා ඈ වෙත සිය මුතුහර තෑගි කර යැවීම
• නාටිකාවන්ගේ විප්‍රකාර දැකීම
• මහාභිනිෂ්ක්‍රමණය
• තව්තිසා දෙව් ලොව සිළුමිණි සෑය ඇති වීම හා බඹ ලොව සළුමිණි සෑය ඇති වීම
• සිද්ධාර්ථ කුමාරයා සසර කතරින් එතෙර කිරීම පිණිස තිස් යොදුන් මග ගෙවා පැමිණීමට උපකාර වූ කන්ථක අශ්වරාජයා තිරිසන් ආත්මභාවයෙන් චුත වී දිව්‍ය ශ්‍රී ලැබීම
• රාජගහ නුවර පිඬු සිඟා වැඩිම, ආහාරයේ පිළිකුල මෙනෙහි කිරීම හා අධිෂ්ඨාන කරගෙන වැළඳීම
• මගධ රාජාධිපති බිම්බිසාර රාජයාගේ අර්ධ රාජ්‍ය භාර ගන්නා ලෙස කළ ආරාධනය ප්‍රතික්ෂේප කිරීම හා බුදු බව ලබා පළමුව රජගහ නුවරට වැඩම කරන ලෙස කළ ආරාධනය පිළිගැනීම.

ඇසළ පුර පසළොස්වක පොහෝ දිනයේ වැදගත් කම පිළිබඳ තව විස්තර බෝසතුන් මව් කුස පිළිසිඳ ගත් ඇසළ පුන් පෝය ලිපියේ සඳහන්ය.

මහින්දාගමනය සියල්ලේ ආරම්භයද?

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2558 ක් වූ පොසොන් පුර පසළොස්වක නම් තිථිය ලත් ගුරු දින ෴

පුරාවිද්‍යා ගවේෂණ කරන මහාචාර්‍ය රාජ් සෝමදේව ඇතුළු පිරිස

අසිරිමත් පොසොන් පෝ දා සිදු වූ මාර දූවරුන් පරාජය කර පළවා හැරීම ගැනත් මහින්දාගමනය ගැනත් අපි පසුගිය වසරේ කතා කළෙමු. එසේම, බුදුරදුන් තෙවරක් ලක්දිවට වැඩම කර යකුන් (ඊනියා යක්‍ෂ ගෝත්‍රිකයින් නොවේ) ගිරි දිවයිනට පළවා හැරීම ගැනත්, නාගයින් සමගි සමාදාන කිරීම ගැනත්, දෙවියන් උපාසකයින් බවට පත් කිරීම ගැනත් සාකච්ඡා කළෙමු. තථාගතයන් වහන්සේ ලක්දිව වැඩම කළ තුන් වන වාරයේ දී සමවත් සුවයෙන් වැඩ සිටි ස්ථාන සහ ප්‍රථම හා ද්විතීය ගමනේදී වැඩ සිටි ස්ථානත් සහිතව සොළොස්මස්ථානයක් පූජනිය බවට පත් කළ සැටි ඉගෙන ගත්තෙමු.

මංමුලා වූ බටහිර දැනුම ! ප්‍රශ්න සහ පිළිතුරු

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2558 ක් වූ වෙසක් අව විසේනිය නම් තිථිය ලත් සඳු දින ෴

මංමුලා වූ බටහිර දැනුම ! ලිපියට ලැබුණු ප්‍රතිචාර අරභයා ලේඛකයාගේ පිළිතුරු මේ ලිපියේ සංග්‍රහ වේ.

මෙයට අදාළ මූලික ලිපිය මෙතැනින් කියැවිය හැකිය.

පෛතගරස් නිරූපනය කරන නූතන චිත්‍රයක්

පෛතගරස් පිළිබඳ සංවාදය

ප්‍රතිචාරය 1 - ජොසෙෆ් (මැයි 8 දින): ඇත්තම කියනවානම් පෛතගරස් ගැන මේ කියන කතාව මුළුමහත් ග්‍රීසියටම කල අපහාසයක් කොට සිතමි. භාරතීයයන්ට මෙන් ග්‍රීකයන්ට ද අනන්‍යතාවයක් හා අභිමානයක් හිමිය. සියල්ල එක මූලයකින් (දෙවියන් වහන්සේ) ඇරඹුනා යැයි සිතන මුග්ධ පණ්ඩිතයෙකුට පමණි මෙවැනි තකතීරු ගවේෂණයක් (අනාර්ය පර්යේෂණ) කිරීමට හිත හදා ගත හැක්කේ.

අප අත්දුටු අනර්ගම ගනයේ එහෙත් සුළු දෝෂ සහිත අදහස් දැක්වීම මෙය වේ. මෙහි දෝෂයක් ඇත්නම් ඒ "ඇත්තම කියනවානම් පෛතගරස් ගැන මේ කියන කතාව මුළුමහත් ග්‍රීසියටම කල අපහාසයක් කොට සිතමි." වැකියේ යෙදෙන "අපහාසයක් කොට සිතමි" යන කොටසේය. යමෙකුගේ අදහසක් ඍජුව විවේචනය කල යුතුනම් එය කල යුතුමය. නමුත් එහිදී පුද්ගලික මතය මත යැපීම අනුමත නොකරන්නෙමු. ඉන් නොනැවතී එම මතය නිවැරදි යයි ගෙන ඉදිරියට ගෙනයන තර්කය තමාගේ පණ්ඩිත බව හුවා දැක්වීමට විනා අන්‍යන්ගේ හිතසුව පිණිස වන්නක් විය හැකිද?

සිංහලයේ ආරම්භය

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2558 ක් වූ වෙසක් පුර පසළොස්වක නම් තිථිය ලත් බුධ දින.

කෝට්ටේ යුගයේදී වීදාගම මාහිමියන් විසින් විරචිත බුදුගුණ අලංකාරය "අරහං" යන බුදු ගුණය මෙසේ විස්තර කරයි.

රහසත් පව් නො

කොට

කෙලෙසරයනුත් දුර

කොට

නිසි වූයෙන්

පුදට

`අරහ` යැයි නම කියති

මුනිදුට

෴

ස්වර්ණමාලි මහා චෛත්‍යය - අනුරාධපුරය

මුළුලෝවැසියන් විසින් කරණ ලද ආමිස පූජා-ප්‍රතිපත්ති පූජාවට සුදුසු හෙයින් ද, තමන් රහස ත් පව් නො කරණ හෙයින් ද, කෙලෙසුන් කෙරෙන් දුරුවූ හෙයින් ද, කෙලෙස් නමැති සතුරන් නැසූ හෙයින් ද, අවිජ්ජා-සංඛාර නමැති නාභි ඇති, ජරා මරණ නමැති නිම්වළලු ඇති, ආශ්‍රය සමුදය නමැති චක්‍රයාගේ කුශලාකුශලකර්ම නමැති අර බෝමැඩ දී ම සීල නමැති පොළොවෙහි, වීර්ය නමැති පයින් සිට ශ්‍රද්ධා නමැති හස්තයෙන් ගත්, කර්මක්‍ෂයකරඥාන නමැති ඵරසුවෙන් පලා, සුණුවිසුණුකොට මුලොච්ඡින්න කළ හෙයින් දැ යි යන මේ ආදී අර්ථයෙනුදු අර්හත් නම් වන ඒ මහා මුනීන්ද්‍රයන් වහන්සේ මහපොළෝ ගුගුරවා මාර පරාජය කොට සම්මා සම්බුද්ධත්වය සාක්‍ෂාත් කර ගත් වෙසඟ පාළොස්වක් පෝ දිනය අදට යෙදී තිබෙයි.

සකල ලෝක ධාතුවම මලින් පිරී ගඳින් පැතිරී දහම් එළියෙන් ඒකාලෝක වී බබළන ගගන තලයම සාදු නාදයෙන් ගිගුම් දෙන මේ වෙසක් පෝ දිනයේ වැදගත් කම සිහි කර ගනිමු.

මනු ලොවින් දෙව්ලොවට

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2557 ක් වූ නවම් පුර පසළොස්වක නම් තිථිය ලත් කිවි දින.

බෞද්ධ සූත්‍ර ඇසුරේ අප දකින සක්වල (හෙවත් චක්‍රාවාටය) බටහිර විද්‍යාවේ අපට උගන්වන 'චක්‍රාවාට' වලින් වෙනස් වන බව අප 'දෙව්ලොවින් මනු ලොවට' ලිපියේදී විස්තර කළෙමු. ඒ සක්වළ කවරාකාර දැයි 'සත්කුළු පව් වළලු මතින්' යන ලිපියෙන් විමසා බැලුවෙමු. සත්කුළු පව් සහ සත් සමුදුර ගැනත්, සතරමහාද්වීපය ගැනත් සාකච්චා කළෙමු. මේ ලිපි පෙළ අවසන් කරමින් අද ඒ ගැන වැඩිදුර විමසමු.

මේ කුමක් විය හැකිද?

බෞද්ධ "සක්වළ" යනු රොටියක් වැනි ද්විමාන තැටියක් නොවේ. වෙනත් අයුරකින් පැහැදිළි කළහොත් එය සෞර ග්‍රහ මණ්ඩලය වැනි දළ ඉලිප්සාකාර ව්‍යුහයක් හෝ ක්‍ෂිරපථ මන්දාකිණිය වැනි ද්විත්ව සර්පිලාකාර ව්‍යුහයක් හෝ නොවේ. අපේ සාහිත්‍යයේ හමුවන සක්වළ සැකැස්ම ඉහල සහ පහළ දිශා වලටත් විහිදේ.

සත්කුළු පව් වළලු මතින්

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2557 ක් වූ උඳුවප් පුර පසළොස්වක නම් තිථිය ලත් සඳු දින.

මහාචාර්‍ය චන්දන ජයරත්න 'චක්‍රාවාටය' සොයා ගත් විද්‍යාඥයා බව අසන්නන්ට දැනෙන සේ රූපවාහිනියේ දේශන දීමට සමත්ය. එතුමාට අනුව බටහිර විද්‍යාඥයින් විසින් දැන් දැන් ප්‍රකාශ කෙරෙන්නේ තිලෝගුරු බුදු රජාණන් වහන්සේ විසින් මීට වසර දෙදහස් හයසියයකට පෙර බුදුනුවණින් අවබෝධ කර දෑමය. උන් වහන්සේ අවබෝධ කර ගත් ද්විසහස්සී ලෝක ධාතු, ත්‍රිසහස්සී ලෝකධාතු ඈ සංකීර්ණ දේ බටහිර විද්‍යාව විසින් තවම සොයාගෙන නැති බව කොළොඹ විශ්ව විද්‍යාලයේ භෞතිකවිද්‍යා අධ්‍යනාංශයේ මහාචාර්‍යවරයා අපට කියා දෙයි. උගත් මහාචාර්‍යතුමා කියන දේ හරිද? නැතිනම් බුදු දහම 'චක්‍රාවාට' ලෙස හඳුන්වන්නේ වෙනත් කිසිවක්ද?

මේ බෙරයක් පමණක්මද

සත්කුළුපව් වළලු මතින් ලොවට වඩින හිරු
සත් සමුදුරු වළලු දියෙන් කිමිද නහන හිරු
සත් රුවනින් කිරණ තනා එළිය ගෙනෙන හිරු
සිත් තුල ඇති අඳුර මකන් එළිය පිරුණ හිරු

ඒ පණ්ඩිත අමරදේවයන් විසින් ගැයෙන මියුරු ගීයක මුල් පද පෙළ.

සත්ගිරිකුළු හිස එපිටිං - සත්මහසමුදුර එපිටිං
සක්වල දේශය එපිටිං - එන වන බමරෝ, එන වන බමරෝ...

විශාරද ටී.ඇම් ජයරත්නයි එසේ ගයන්නේ.

සත් සමුදුරු තරණය කර ආවා
සත්කුළු පව් අතරින් දිව ආවා
තරු එළියෙන් පියවර මැන ආවා
ඔබව සොයා ආවා

මෙසේ ගයන්නී විශාරද නන්දා මාලිනිය.

ඉහත දැක්වූ සියළු ගීත වල කියැවෙන එක පොදු වස්තුවක් නම් සත්කුළුපව් සහ සත් සමුදුර වේ. සක්වල ගැන කියැවෙන බොහෝ තැන් වල සත්කුළුපව් සහ සත් සමුදුර ගැනද කියැවේ. සක්වල ගැන බොහෝ දේ කියන උගත් මහාචාර්‍යතුමා මේ ගැන නිහඬයි. සත්කුළුපව් යනු මොනවාද, ඒවා පිහිටියේ කොහිද? එසේම සත් සමුදුර යනු කුමක්ද, එය කොහි පිහිටියේද යන කරුණු ගැන මේ ලිපියෙන් මදක් විමසා බලමු.

දෙව්ලොවින් මනු ලොවට

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2557 ක් වූ ඉල් පුර පසළොස්වක නම් තිථිය ලත් ඉරුදින.

පසුගිය ලිපි වලින් තිස්තුන්කෝටියක්‌ දෙවියන් යනු කවර දේව කොට්ඨාශයක්දැයි සාධක සොයා බැලුවෙමු; සාධක අනුව එක්තරා නිගමනයකට පැමිණියෙමු. මේ ලිපියෙන් ඒ ගැන තව දුරටත් විග්‍රහ කර ගැනීමත් සාධක ගලපා කතාවක් ගොඩ නංවා ගැනීමත් උත්සාහ කරමු.

ඒ කතාව ගොඩ නැංවීමට පෙර සිත්හි දරා ගත යුතු අදහසක් වෙයි. නා නා පෙදෙස් වල විසූ ජනයා ලෝකය මෙසේ වේ යැයි නා නා කතා ගෙතූහ. ලෝකය කවරාකාරදැයි ඒ ඒ සංස්කෘතීන්ට, ඒ ඒ ශිෂ්ඨාචාර වලට අනන්‍ය වූ ආවේනික හැඩයක් වෙයි. ලෝකයේ සම්භවය ගැනත් ලෝක විනාශය ගැනත් එවැනිම කතාන්තර වෙයි. නිදසුනක් ලෙස, පැරණි චීන්නු ලෝකය ගැන ගෙතූ කතාව පැරණි මිසරයින්, නැතිනම් ග්‍රීකයින් ඒ ගැන ගෙතූ කතාවට වඩා හාත්පසින්ම වෙනස් වේ. පැරණි ජම්බුද්වීපවාසීහු ද තමන්ට ආවේනික කතා කිහිපයක්ම ලෝකය ගැන ගොඩ නැගූහ. සිංහලයින් සතුව පවා එවැනි අදහස් නොතිබෙන්නට හේතුවක් නැත. සක්වල සිතියම, තාරකා දොරටුව වැනි හැඳින්වීම් විවිධ ගුරුකුල විසින් ලබා දෙන ලද, අනුරපුරයෙන් හමු වූ රේඛා සටහන ඇතැම් විටෙක මෙවැනි චිත්‍රයක් විය හැක.

තාරකා දොරටුවක් ද? සක්වල රූපයක් ද?

ලෝකය සහ පෘතුවිය

විශ්වය යනු ඉංගිරිසියෙන් Universe ය. ලෝකය World වේ. අප සිංහලෙන් ලෝකය හා පෘතුවිය (මහපොළොව≡පඨවිය) යන්න සමානාර්තයේ යොදා ගත්තත් මේ දෙක එකක් නොවේ. පෘතුවිය ඉංගිරිසියෙන් Earth ය. පෘතුවිය ගෝලාකාර බව සැබෑ වුවත් ලෝකය ගෝලාකාරද?

හස්තිරාජ වර්ණනාව

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2557 ක් වූ ඉල් පුර තියවක නම් තිථිය ලත් බුධ දින.

කුලාවක ජාතකයේ දැක්වෙන මඝ මානවක කතාව පසුගිය ලිපියෙන් කියැවීමු. බෝසත් මඝ මානවකයා ඔහුගේ භාර්‍යාවන් සිව්දෙනා සහ ඔහුගේ පිරිවර දෙතිස් දෙනා දිවා රෑ පින් වැඩෙන මහා පිංකම් කොට තව්තිසා දෙව්ලොව මහේසාක්‍ය දිව්‍ය රාජයන්ව උපන් අයුරු ඒ කතාවෙන් පැහැදිලි කෙරේ.

තව්තිසා දෙව් ලොව උපන් ඒ උතුමා සුරා පානයට ලොල් වූ දේවතාවන් පිරිසක් තම පිරිවර සහය කොටගෙන තව්තිසාවෙන් පළවා හැරි ආකාරයත්, ඒ දෙව් ලොවින් පහළට ඇද වැටුණු දෙවියන් 'අසුරයින්' බවට පත් වුණු ආකාරයත්, අනතුරුව ඇති වූ සුරාසුර යුද්ධය පිළිබඳවත් ඒ කතාවේ ඊළඟ කොටසින් කියැවේ. එය මෙතැනින් කියැවිය හැක. මෙකී සුරාසුර යුද්ධයයි ධජග්ග සූත්‍රයට පසුබිම් වන්නේ.

සක් දෙවිඳු ඇතුළු ප්‍රධානම දෙවියෝ

ධජග්ග සූත්‍රයේ මෙසේ එයි.

මහණෙනි, පෙරවූදෙයක් කියමි. දෙවියන් හා අසුරයන් අතර මහත්වූ යුද්ධයක් විය. මහණෙනි, එවිට ශක්‍රදේවේන්‍ද්‍ර තෙම තව්තිසා වැසි දෙවියන්ට (මෙසේ) කථාකර කීවේය: ඉදින් පින්වතුනි, යුද්ධයට පැමිණි දෙවියන්ට බියක් හෝ තැතිගැන්මක් හෝ ලොමුදැහැගැන්මක් හෝ උපදින්නේනම්, එකල මාගේ මේ කොඩිය බලව් මාගේ කොඩිය බලන්නාවූ තොපට වනාහි යම් බියක් හෝ තැතිගැනුමක් හෝ ලොමුදැහැගැනුමක් හෝ වන්නේ නම් එය නැතිවන්නේය.

ඉදින් මාගේ කොඩිය නොබලව් නම්, ප්‍රජාපති දේව රාජයාගේ කොඩිය බලව්. ප්‍රජාපති දෙව් රජුගේ කොඩිය බලන්නාවූ තොපට වූකලී යම් බියක් හෝ තැතිගැනුමක් හෝ ලොමුදැහැගැනුමක් හෝ වන්නේ නම් එය නැතිවන්නේය.

ඉදින් ප්‍රජාපති දෙව් රජුගේ කොඩිය නොබලන්නාහු නම්, වරුණ දෙව් රජුහුගේ කොඩිය බලව්. වරුණ දෙව් රජහුගේ කොඩිය බලන්නාවූ තොපට වූකලී යම් බියක් හෝ තැතිගැනුමක් හෝ ලොමුදැහැගැනුමක් හෝ වන්නේ නම් එය නැතිවන්නේය.

ඉදින් වරුණ දෙව් රජහුගේ කොඩිය නොබලව් නම් අනතුරුව ඊසාන දෙව් රජුහුගේ කොඩිය බලව්. ඊසාන දෙව් රජුහුගේ කොඩිය බලන තොපට වූකලී යම් බියක් හෝ තැතිගැනුමක් හෝ ලොමුදැහැගැනුමක් හෝ වන්නේද, එය නැතිවන්නේය.

මඝ මානවක කතා

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2557 ක් වූ වප් අව තෙළෙස්වක නම් තිථිය ලත් කිවිදින.

තිස්තුන් කෝටියක්‌ දෙවියන් ගැන අසා නැති කෙනෙක් ලංකාවේ සිටීයැයි නොසිතමි. තිස්තුන් කෝටියක්‌ දෙවියන් යනු කවරහුද? දෙවියන් තිස් තුන් කෝටියක්‌ වූයේ කෙසේද? දෙවියන් තිස්තුන් කෝටියට වඩා වැඩි විය නොහැකිද? බුද්ධ කාලයේත් තිස්තුන් කෝටියක් දෙවියන් සිටියාද? දැනුත් ඉන්නේ තිස්තුන් කෝටියක්මද? ආදී පැන කුඩා කළ සිට ඕනෑම කෙනෙකුට වද දුන් ප්‍රශ්න වේ. අද පවා මිත්‍යාදෘෂ්ඨිකයින් මෙවැනි පැන වලින් අපට දමා ගසන අවස්ථා ඇත. ඒ නිසා තිස්තුන් කෝටියක් දෙවියන් ගැන මදක් සොයා බලමු.

තිස්තුන් කෝටියක්‌ දෙවියන් ගැන එක වරටම සොයා බැලීම පහසු නැත. එහෙත් කොතැනින් හෝ ආරම්භය ලබා ගත යුතුය. ඒ නිසා අප දහම් පාසැලේදී ඉගෙන ගත් බෝධිසත්වයන් වහන්සේගේ කතාවකින් ආරම්භ කරමු.

මඝ මානවක කතාව

යටගිය දවස මගධරට රජගහනුවර මගධ රජ්ජුරු කෙණෙක් රාජ්‍යය කරන්නාහුය. එසමයෙහි පුරණලද බෝධිසම්භාර ඇති අප මහා බෝසතානෝ යම්සේ දැන් ශක්‍රදේවේනද්‍රයෝ පූර්වාත්ම භාවයෙහි මගධරට මචල ග්‍රාමයෙහි උපන්නාහු ද එපරිද්දෙන්ම ඒ මවල ග්‍රාමයෙහි මහාසම්පත් ඇති කුලයක පුත්‍රව උපන්නාහුය. ඔවුන්ට නම් තබන දවස් මඝ කුමාරයෝ යයි කියා නම් තුබූය. බෝධිසත්වයෝ වැඩිවිය පැමිණ මඝ මානවකයෝ යයි මෙනමින් ප්‍රසිද්ධ විය. ඉක්බිත්තෙන් උන්ගේ දෙමව්පියයෝ සමජාති ඇති කුලයකින් කුමාරිකාවක් ගෙණවුත් පාවාදුන්නේය. ඒ බෝධිසත්වයෝ දුදරුවන් හා සමග වර්ධනය වෙමින් දානපති වූහ. නිරන්තරයෙන් පඤචසීලය රක්ෂා කෙරෙති, එකල ඒ ගම ගෙවල් තිසෙක් වන්නේය. ඒ තිසක් පමණ මනුෂයෝ එක්දවසක් ගම මධ්‍යයෙහි සිට කර්මාන්ත කරන්නාහුය. බෝධි සත්වයෝ සිටිතැන පයින් වැලි පීරා කසල ඉවත් කොට ඒ ප්‍රදේශය සිත්කළු කොට සිටියාහුය. එකල අනිකෙක් අවුත් එතැන්හි සිටියේය. බෝධිසත්වයෝ අනික් තෙනක් කසල හැර සිත්කළු කොට සිටියාහුය. එතැන්හී අනිකෙක් අවුත් සිටියේය. බෝධිසත්වයෝ නැවත අන්තෙනක නැවත අන්තෙනකයයි සියල්ලවුන්ම සිටිතැන් සිත්කළු කොට මෑතභාගයෙහි එතන මණ්ඩපයක් කරවූහ. පසුව මණ්ඩපයත් හැර ශාලාවක් කරවූහ. ඒ ශාලාවෙහි සැතපෙන්ට පෝරු අතුට පින් පැන්සලක් තැබ්බවූය. මෑතභාගයෙහි ඒ ගම්වැසියෝ දෙතිස් දෙනෙක් බෝධිසත්වයන් හා එක්වූහ.

අමා පැන් දන්සැල අවසන්

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2557 ක් වූ බිනර අව තියවක නම් තිථිය ලත් ඉරු දින.

දෙතිස් කතා කියවන අප මිතුරන්ගේ උදව්වෙන් සකස් කර ගත් පොත් ලැයිස්තුව අනුව මිලදී ගත් පොත් ප්‍රමාණයක් හිතවතුන්, මිතුරන් හා පවුලේ අයගේ දායකත්වයෙන් තවත් තර කර දහම් අමා පැන් දන්සැල මේ මස 22 වෙනි දින අවසන් කෙරිණි. ඒ පිලිබඳ ලිපියක් දෙතිස් කතාහි පල වේ.

අප කළේ කුමක්ද ? ඉදිරිය කෙසේ වේද ?

මහාවංශය, පූජාවලිය හා සද්ධර්මාලංකාරය

"දහම් අමා පැන් දන්සැල" වනාහි එක් සිතක පහල වූ කුඩා සිතුවිල්ලකි. එය ලක්‍ෂ ගණනින් වැය කොට කෙරුණු මහා පිංකමක් නොවේ. එකාවන්ව සිතන සිත් කිහිපයක උදව්වෙන් එකතු කර ගත් පොත් සියයක් පමණ ඉතා දුර බැහැර විහාරස්ථානයකට ගෙන ගොස් බාරදිමකි එය. මූලික අභිප්‍රාය, එනම් පොත්, සඳහා සියලු අවධානය යොමු කෙරුණු බැවින් අනවශ්‍ය අමතර සැරසිළි හා ආටෝප වියදම් නැත. පොත් වල මුළු වටිනාකම රුපියල් 23,000 පමණ වූ අතර ප්‍රවාහන වියදම රුපියල් 5000 පමණ වූයේ පොත් නිසාම නොව මේ පිංකමට දායක වූ අයද රැගෙන යා යුතු නිසාය. එහෙත් ඉන්ධන වියදම පමණක් දරා දින දෙකකට වෑන් රථයක් ලබා ගැනීමට හැකි වීම නිසා එකී වියදම මෙතෙකින් සීමා විය.

එයට අමතරව, ඒ ගමේ අය විසින් අපට බරක් නොපටවා සංවිධානය කෙරුණු ශ්‍රමදානයක් විය. ඒ ශ්‍රමදානයේ යෙදුනු පිරිසට නොයෙක් රසකැවිලි සහිත තේ පැන් සංග්‍රහයත්, මේ උත්සවය සඳහා වෙනත් විහාරස්ථාන වලින් වැඩම කරන්නට යෙදුනු සංඝයා වහන්සේලා උදෙසා දහවල් දානය හා බුද්ධ පූජාවත් සංවිධානය කිරීමට අපට හැකි විය. එසේම ඒ ස්වාමින් වහන්සේලාගේ ප්‍රවාහන වියදම් ද අප විසින්ම දරන්නට යෙදුණේ සුළු හෝ අඩුපාඩුවක් නොවීම පිණිසය. සෑම පෝ දිනකම විහාරස්ථානයට බුදුසරණ පත්‍රය තැපැල් මගින් ලැබීමට මේ වන විට කටයුතු සළස්වා ඇති අතර, මේ වන විට තරමක් අක්‍රිය වී ඇති දායක සභාව නැවත පණපොවා මේ පරිත්‍යාගය සම්පූර්ණ පුස්තකාලයක් බවට පරිවර්තනය කරවාගෙන එය පරිපාලනය කිරීම පිණිස මේ දින වල කටයුතු කරගෙන යමු.

එසේම මේ කටයුත්තට සහභාගී වීමට පැමිණි සංඝයා වහන්සේලාගේ ඉල්ලීම වූයේ මේ කටයුත්ත වාර්ෂිකව කරගෙන යන ලෙසයි. හැකියාවක් ලැබෙතොත් ඒ ගැනත් අනාගතයේ සළකා බලමු. උන් වහන්සේලාගෙන් ලැබුණු එක විහාරස්ථානයක විස්තර අප සතුව පවතී. කෙනෙක් අපෙන් ස්වාධීනව යමක් කිරීමට කැමැත්තේනම් ඒ විස්තර ලබා දීමට අප සූදානම්.

මේ කටයුත්ත සාර්ථක කර ගැනීමට අපට උපකාර කළ සැමට පුණ්‍යානුමෝදනා කරමු. සැමට තෙරුවන් සරණයි !

බෝසතුන් මව් කුස පිළිසිඳ ගත් ඇසළ පුන් පෝය

ශ්‍රී බුද්ධ වර්ෂ 2557 ක් වූ ඇසළ පුර පසළොස්වක නම් තිථිය ලත් සඳු දින...

වෙසක් පෝ දින දස මරුන් පරදා සම්මා සම්බුද්ධ රාජ්‍යය ලැබූ තථාගතයන් වහන්සේ සත් සති ගෙවා නිම කළේ ඇසළ මාසයේ දීය. රාජායතන නම් කිරිපළු රුක මුල උන් වහන්සේ අවසන් සතිය ගත කලහ. බුද්ධත්වයෙන් පනස් වෙනි දින සමාපත්තියෙන් නැගී සිටි උන් වහන්සේ ශක්‍රයා විසින් පිළිගන්වන ලද අරළු වළඳා එහි වැඩ සිටි සඳ, උතුරු දනව්වෙහි සිට මධ්‍ය මණ්ඩලයට වෙළෙඳාම පිණිස යන්නා වූ තපස්සු සහ භල්ලුක නම් වෙළෙඳ දෙබෑයෝ, උන් වහන්සේ දැක පැහැදී මීපිඬු පිළිගැන්වූහ. බුදුරජාණන් වහන්සේ එය පිළිගෙන වළඳා උන්ට අනුමෙවෙනි බණ වදාලා බුත්සරණ-දම්සරණ ගිය ප්‍රථම උපාසකයින් කළහ. තමන්ට නිතිපතා පිදීම පිණිස වස්තුවක් ඉල්ලූ ඒ වෙළෙඳ දෙබෑයන්ට බුදුරජාණන් වහන්සේ ස්වකීය ශ්‍රී හස්තයෙන් හිස පිරිමැද කේෂධාතු මිටක් දුන්හ. දියපිට නැඟ වෙළෙඳාමේ යන මේ දෙදෙනා ලංකාද්වීපයට පැමිණි ඒ කේෂධාතු නිදන් කර ගිරිහඬු සෑය කළ බව කියැවේ.

ගිරිහඬු සෑයේ වර්තමාන ස්වරූපය (සේයාරුව: දිවයින පුවත්පත)

සිංහලයට ඇසළ මාසය එළඹෙන්නේ අවුරුද්දෙන් පසු සැණකෙළි සිරින් ගෙවුණ වෙසක් හා පොසොන් මාස වලින් අනතුරුවයි. රජරට ඇතුළු දිවයිනේ උතුරු හා නැගෙනහිර කලාපයට වියලි කාලය එළඹෙන අතර නිරිතදිග කලාපයට තද වැසි ඇති වේ. මේ යල් කන්නයයි. වාරි ජලය සැපයෙන තන්හි කුඹුරු කිරි වැදීමට පටන් ගනී. නිරිතදිග තෙත් කලාපයට සහ කඳුකරයට තද වැසි වැටෙන බැවින් නාය යාම් හා ජල ගැලීම් පවා ඇති කෙරේ.

වෙසක් සමයට අගනුවරට දිවූ, පොසොන් පෝයට අනුරපුරය සහ මිහින්තලය පුරා අතුරු සිදුරු නැතිව පුරවා තැබූ මහා ජනකාය ඇසළ මාසයට ඇදෙන්නේ රටමැද මහනුවර කරාය. ලෝකවාසී බෞද්ධ අබෞද්ධ වෙනසක් නැතිව සියලු දෙනාගේ නෙත් සිත් යොමු වන්නේ හෙළයේ මහා කලා මංගල්‍යය වන ඇසළ පෙරහැර වෙතටයි. ශ්‍රී දළදා වහන්සේ පෙරටු කර ගත් සතර මහා දේවාල පෙරහැර වාර්ෂිකව පැවැත්වීමට අමතරව බුද්ධ චරිතයේ අතිශය වැදගත් සිද්ධි ඇසළ මාසය ආශ්‍රිතව සිදු වී තිබේ.

• සිදුහත් කුමරු මව්කුස පිළිසිඳ ගැනීම
• සතර පෙරනිමිති දැකීම, රාහුල කුමරුගේ උපත හා අභිනිෂ්ක්‍රමණය
• තපස්සු-භල්ලුක, බුදු සසුනේ ද්වේවාචික උපාසකයින් ඇති වීම
• ප්‍රථම ධර්ම දේශනය

මීට අමතරව, භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ අනිවාර්‍ය විනය කර්මයක් වන වස්එළැඹීම (පෙරවස් විසීම) සිදු කර ගත හැකි වන්නේ ද ඇසළ පුන් පෝය ආශ්‍රිතවයි. ඒ හේතු කොටගෙනම සාසන ඉතිහාසයට එක් වූ සුවිශේෂ සිද්ධි ගණනාවකි.