නීතිය ඉදිරියේ සියල්ලෝම සමානයෝය

පෙරවදන: සකල දඹදිව දිග් විජය කළ අශෝක අධිරාජ්‍යයා බෞද්ධයෙකු බවට පත් වූ ආකාරය දහම් පාසැල් යන කුඩා දරුවෙකු පවා දනී. එහෙත් ඔබ දැන් කියවීමට සැරසෙන කතාව වෙනස් ය. මතකයේ මුල්ලක බොහෝ කාලයක් තිබුණු මේ කතාව දැන් සිහි වීමට හේතුව කාලීන වාතාවරණයයි.

මෙය චීන ජාතික ෆාහියන් භික්ෂුවගේ කතාවක් බව යන්තම් මතක තිබුනත් නිවැරදි මූලාශ්‍රය නොදක්වා ලිවීම නොමැනවැයි සිතා පොත් ගුල ඇවිස්සීමි. සොයන්නාට සම්භ වේ කියන කතාවේ ඇත්තක් තිබේ! පහත කතා ප්‍රවෘත්තිය උපුටා ගැනෙන්ණේ ඩේවිඩ් කරුණාරත්න ශූරින්ගේ රචනාවකිනි. මේ කතාව අඩංගු ග්‍රන්ථය ප්‍රකාශයට පත් වී ඇත්තේ මීට සැට වසරකට පමණ පෙරාතුවය. කරුණාරත්න ශූරින්ට කරන ගෞරවයක් ලෙස කතාවේ කිසි වෙනසක් නොකර ඒ අයුරින්ම ඉදිරිපත් කෙරේ.

෴

කාලිංග කලි කලහයෙන් කැලැල් ලත් චණ්ඩාශෝක රජු පාටලීපුත්‍ර නගරයෙහි නරකයක් ඉදි කරවීය. තියුණු වධ බන්ධන සහිත මේ නරකාවාටය ඉදි කොට ඊට නරකාධිපති කෙනෙකු සොයන අසෝකයන් හට මඩ කඩිත්තක් ළඟදී දිනක් මිනිසෙකු හමු විය. ඔහුගේ සිරුර කළුය. දළ දඬුය. හිසකේ රතුය. නෙත් පිඟුවන්ය. ඔහු දිය කඩිත්තට පය දමා දෙපයේ නියපොතු වලින් දැවැන්ත මත්‍යසයන් මර මරා, එම මසුන් මිරි මිරියේ මැරී මැරී මිරිකෙන තාලයට සිවුරු හඬ ලමින්, ඒ හඬ අසා ලඟට එන පක්ෂීන් ගලින් ගසා මරා ලේ උරා බී හපය අසලින් යන එන අය දෙසට දමා ගසමින්-විනෝද වෙමින් සිටියේ ය. නරකාධිපතියෙකු සොය සොයා සිටි අශෝක අධිරාජයාට නියම මිනිසා මුණ ගැසුණු බව වැටහිණ. එහෙයින් අශෝක රජු දුෂ්ටයන් ශිෂ්ට කිරීමේ වධකාගාරය නොහොත් යම පුරය මේ මිනිසා ගේ භාරයේ තැබූ බව හියූ එං සියං ගේ භ්‍රමණ වෘත්තාන්තය කියන්නේ ය.

පළමු කොට ම මේ නරකයට යවනු ලැබුයේ (අද දින රජාපරාධකාරයන් හෝ චෝදනා ලද වැරදි කරුවන් බන්ධනාගාරයට යවන්නාක් මෙන්) වරද කළ මිනිසුන් පමණක් වුව ද, මනුෂ්‍ය වධය සෙල්ලමක් කොට සැළකූ අසෝක රජු නරකාධිකාරිනට රහසින් ඉඟි කොට, එ මාර්ගයෙන් යන කවර නරයෙකුට වුව ද මාර බන්ධනය පුද කරන්නට නියම කළ බව පාහියන් ගේ ගමන් විස්තරය කියන්නේ ය.

මේ කාලයේ අශෝක රජු චණ්ඩාශෝක නමින් ප්‍රකට විය. අටානූවක් සොහොයුරන් ගේ ගෙළ ලෝහිතයෙන් සන්තර්පිත වූ හෙතෙම රුධිර පිපාසායෙන් තව තවත් පිඩිත වූ සේ පෙනිණි.

"නරකය ඇතුලත දර්ශනීය මල් පල ඇති ගස් මවා-වවා-මහජනයාට එය ඇතුළට එන්නට පෙළඹවිය යුතුයි. එසේ ආ විට ඒ එන හැම කෙනෙකුම මැරිය යුතුයි" යනුවෙන් චණ්ඩාශෝක රජු එක් දවසක් නරකාධිපතියාට නියෝග කළේය.

"මා ආවත් පසු බට නොව ව ! මටත් මරණ වධය දෙව යි!" චණ්ඩාශෝකයෝ එදා විහිළුවට මෙන් වැඩි දුරටත් පැවසුවේ ය. එසේ කීවේ, උස් මිටි කම් නොබලා කා හට වුව ද සම ලෙස දඬුවම් දිය යුතු බව සැලැකැවීම සඳහා ය. එහෙත්-

"හොඳයි හොඳයි!" යන්නෙන් නරක පාලකයා හිස බැමවූයේ හොඳ හිතකින් නො වේ. මාරක චේතනාවෙනි.

එක් දිනක් පිඬු සිඟා වඩිනා භික්ෂූන් වහන්සේ නමක් නරකය ලඟින් ගමන් කරන කල්හි යමපල්ලා උන් වහන්සේ අල්ලා නරකය ඇතුළට ගෙන ගොස් මරණ වධයට සැරසුණේය. එහෙත් එහි සෙසු නරයන් හට දෙනු ලැබූ මරණ වධය ගැන සැලකූ හික්ෂූන් වහන්සේ මරනානුස්මෘතිය වඩා රහත් වී අහසේ පලක් බැඳ වැඩ සිටියහ. වෙනෙකෙකු නොව යමයා ම මෙයින් මවිතයට පත් වූයේ "මේ ආශ්චර්යය බලනු පිණිස එනු මැනවැ!" යි අශෝක රජුට ද දන්වා යැවූයේ ය.අශෝක රාජයා පැමිණියේ ය.

"සමාවන්න දේවයිනි!" යි කියමින් යමරජු කෙටේරිය අතට ගත්තේ ය.

"මග යන එන මහජනයා මුළාවෙන් පොළඹවා නරකය ඇතුළට ගෙන මරණ වධය දෙන්නට ඔබ මට අණ කෙළෙහි ය. ඔබ වහන්සේ පැමිණිය ද මරණ වධය ඔබ වහන්සේට ද දිය යුතුය යි එදා ඔබ වහන්සේ කළ නියෝගය එපරිද්දෙන් ම ඉටු කරන්නෙමි. දැන් ඉතින් ඊට සැරසෙනු මැනවැ" යි යම රජු තෙමේ දත විලිස්සා බැලුවේ ය.

ස්වකිය මරණ වරෙන්තුව කිය වූ යමයා දෙස අශෝකයන් බැලුවේ නො මඳ විස්මයෙනි. එහෙත් දෙතිස් දළයම විලිස්සූ යම තෙමේ කෙටේරිය එසෙව්වේ ය. දැන් දස දහසක් නරයන්ගේ හිස් කඳින් සුනු කොට සැනැහුණු යමයාගේ කෙටේරියේ තලය, ඔසවා ගත් අතෙහි ලෙල දෙන්නේ ය. බැබලෙන්නේ ය.

අශෝක රජු මොහොතක් කල්පනා කළේ ය. "වන්නාටය! නීතිය මා සම්බන්ධයෙන් වෙනස් නොවිය යුතුවාක්‌ මෙන් ම තා සම්බන්ධයෙන් ද වෙනස් නොවිය යුතුය!" කියමින් අශෝක රජු යමයා ගේ කෙටේරිය නිමේෂයකින් සිය අතට ගත්තේ ය.

"මා පැමිණීමට පෙර පටන් තා මේ නරකයෙහි සිටියෙහි ය. තා පළමුකොට මැරිය යුතුය" යි කියමින් එක පහරින් අශෝක රජු යමයා මරා දමා එම මාරක යම පුරයත් එතැනින් ම වසා දැම්මේ ය. එදා ඒ දාමරික ක්‍රියාවෙන් පසු, එතකලුත්, අහසේ පලක් බැඳ වැඩ හුන් මහරහතන් වහන්සේ ගෙන් බණ අසා පැහැදුණු චණ්ඩාශෝකයන් එදා බුඬ භක්තිකයෙකු වී එවක්‌ පටන් ධර්මාශෝක වන්නට පටන් ගත් බවත්, දාමරිකයන් මරණ වධයෙන් නැතිකරනුවට වඩා අහිංසා ධර්මයෙන් ලෝක විජය කිරීම උත්තරීතර බව වටහා ගත් බවත්, මේ විස්මය ජනක පුරාවෘත්තය කියන්නේ ය.
෴

සාමාන්‍යයෙන් ශ්‍රී ලංකික අප අසා ඇති කතාවේ අශෝක අධිරාජ්‍යයා බුදු දහම වැළඳ ගන්නේ සත් හැවිරිදි සාමණේර නමකගේ ඉන්ද්‍රිය ප්‍රසන්න භාවය ගැනත්, උන් වන්සේගේ ධර්ම විශාරද භාවය ගැනත් පැහැදීමෙනි. ඒ සාමණේරයෝ අශෝකයන් විසින් ඝාතනය කරන ලද තමන්ගේම සොහොයුරෙකුගේ පුත්‍රයෙකි. චීන කතාවේ සාමණේරයන් වහන්සේ නමක් නැත.

මේ කතාවේ වැදගත්ම අංගය යම රජු හෙවත් නරකාදි පාලකයාගේ ක්ෂණික නැගීම හා කඩා වැටීමයි. අද ලංකාවේ සිදු වන්නේත් මේ දේ නොවේ යැයි කාට නම් කිව හැකිද?