මගී ප්‍රවාහනයට නව තාක්ෂනය - ii

මෙය පසුගිය ලිපිය හා බැඳෙයි. ඒ ලිපියෙන් අප NFC කියවන යන්ත්‍ර හා NFC හැකියාව සහිත මගී කාඩ් පත් සැපයුම් කරුවන් ගැන සාකච්චා කළෙමු. මේ ලිපියෙන් අප කතා කරන්නේ පසුබිමේ සිටිමින් සේවා සපයන අනෙක් ආයතන ගැනයි.

පෙරගෙවුම් බෙදා හැරීම සහ අළෙවිය

කාඩ් පත තිබුනත් එහි මුදල් නැත්නම් මෙම ක්‍රියාවලිය සම්පුර්ණ නොවේ. ඒ නිසා මගීන්ගෙන් පෙර ගෙවුම් ලබා ගැනීම හා ඒවා කාඩ් පතට එක් කිරීම වෙනම ආයතනයක් විසින් කළ යුතු වේ. මෙය සිදු වන්නේ දිවයින පුරා බෙදාහරින්නන් ජාලයක් සහිත ආයතනයක් මගිනි. ඒ ඒ නියෝජිතයා විසින් බැංකු තැන්පතුවක් තබා තමන් සතු යන්ත්‍රයට ඒ වටිනාකම ඇතුල් කර ගනී. දැන් ඒ මුදලට සමාන වටිනාකමක් මගීන් වෙත අළෙවි කිරීමට ඒ නියෝජිතයාට හැකිය. මගියා අදාළ මුදල ගෙවා ස්වකිය කාඩ් පතට ඒ වටිනාකම ඇතුලත් කර ගත යුතුය.

වාණිජ බැංකු

පෙරගෙවුම් බෙදා හරින නියෝජිතයන් විසින් තැන්පත් කෙරෙන මුදල් බාර ගැනීම බැංකුව සතු කාර්ය භාරයයි. දිනකට රුපියල් කෝටි ගණනක් හුවමාරු වන ජාතික ප්‍රවාහන සේවයේ සියලු මුදල් කළමනාකරණ මේ අනුව බැංකුවේ වගකීමක් බවට පත් වේ. බස් රථ හිමිකරුවන් විසින් දිනපතා එවන ටිකට් පත් වල ගිණුම් විස්තර පිරික්සා අදාළ මුදල් ඒ ඒ බස් රථ හිමිකරුගේ ගිණුමට බැර කිරීමෙන් බැංකුවේ කාර්යභාරය නිමා වේ.

අන්තර්ජාල පහසුකම් සැපයුම්කරු

මුල් ලිපියේ සඳහන් කළ අයුරින් බස් හිමිකරු විසින් දිනපතා ස්වකිය ටිකට් පත් යන්ත්‍රය විසින් කාඩ්පත් හිමි මගීන්ට නිකුත් කළ ටිකට් පත් පිලිබඳ විස්තර බැංකුව වෙත යැවිය යුතු වේ. එය කෙරෙන්නේ GPRS තාක්ෂනය භාවිතා කිරීමෙනි. ටිකට් පත් යන්ත්‍රයේ මිට අදාළ දත්ත පැකට් යැවිය හැකි SIM පතක් අඩංගු වන අතර එය භාවිතයෙන් මේ දත්ත ආරක්‍ෂිත පරිගණක මෘදුකාංග පද්ධතියකට යැවේ.

මෘදුකාංග සැපයුම්කරු

මෘදුකාංග පද්ධතිය කොටස් දෙකකින් සමන්විතය. එකක් බස් රථ හිමියන්ගේ විස්තර, ටිකට් යන්ත්‍ර වල විස්තර, බස් ගාස්තු වගු ආදිය ගබඩා කර ගනී. GPRS තාක්ෂනය හරහා ඊට සම්බන්ද වන යන්ත්‍ර සුදුසු පරිදි යාවත්කාලින කිරීම හා ඒවායේ ගමන් සටහන් ලබා ගැනීම ඒවා පිරික්සා බැංකු පරිගණක පද්ධතිය සමග හුවමාරු කිරීම ආදිය මීට අයත්ය. අනෙක් කොටස NFC කාඩ් පත් වල ජීවචක්‍රය කළමනාකරණ හා සම්බන්දය. මෙම කොටස අතිශයින් රහසිගත හා සුරක්ෂිත පරිගණක මෘදුකාංග පද්ධතියක් වන්නේ කාඩ් පත් භාවිතයෙන් විය හැකි අතපසු වීම් හා වංචාවන් වලක්වා ගැනීම පිණිසය.

නෛතික අංශය

ලංකාවේ බස් රථ සඳහා ටිකට් පත් නිකුත් කිරීම නීතියෙන් අනිවාර්යය. නමුත් මේ නව තාක්ෂණයට සම්බන්ධ නීති රීති ඇති විය යුතුව තිබේ. බස් රථ සඳහා මේ අය ක්‍රමය බලාත්මක කළ යුතුව පවතී. එසේම මෙවැනි තාක්ෂණ සඳහා SLS ප්‍රමිතියක් සකස් කළ යුතුය. එක් එක් සේවා සැපයුම් කරු නීතිමය වශයෙන් වගකීමට බඳවා තබා ගැනීමත් ඔවුන් විසින් සැපිරිය යුතු අත්‍යාවශ්‍ය කොන්දේසි නිර්ණය කිරීමත්, පොදු භාවිතයේදී සිදු විය හැකි වාණිජ හානි සඳහා රක්ෂණ ක්‍රමයක් (දැනට මෙවැනි ක්‍රමයක් ණය කාඩ් පත් සඳහා පවතී) ඇතුලත් කර ගැනීමත් අවශ්‍යය.

---

දැනට මේ කටයුත්ත ගැන උනන්දුවෙන් කටයුතු කරන්නේ සමස්ත ලංකා බස් හිමියන්ගේ සංගමයයි. ඒ සංගමයට අනුව ලංකාවේ බස් හිමියන්ට හිමි විය යුතු ආදායමෙන් 20% පමණ කොටසක් විවිධ වංචනික ක්‍රියා නිසා අහිමි වෙමින් තිබේ. මේ මුදල් කප්පම් කාරයන්, පොලී කාරයන් හා බස් සේවකයන් විසින් වංචාවෙන් හා බලහත්කාරයෙන් ලබා ගනී. බස් රථ තුලින් මුදල් හුවමාරුව අහෝසි කළ හැකිනම් ඒ මුදල කෙලින්ම හිමි කරු වෙත ලබා ගත හැකි බවත් ඒ වාසිය මගී ජනතාව වෙත ලබා දිය හැකි බවත් සංගමයේ අදහසයි.

එසේම බස් කොන්දොස්තර මහතුන් විසින් මාරු කාසි හිඟය හේතුවක් කර ගනිමින් මගී ජනතාවගෙන් ගසා කන නීත්‍යානුකුල නොවන අදායම එක් කොන්දොස්තර මහතෙකුට දිනකට රුපියල් දහස් ගණනකැයි කියනු ලැබේ. මේ මුදල බස් රථ හිමියාට ද නොලැබේ. බස් සේවක මහතුන්ද නීත්‍යානුකුල නොවන මේ මුදල් යොදවන්නේ සිය පවුලේ සුභ සිද්ධියට වඩා සුරාව, සුදුව, මත්ද්‍රව්‍ය හා වෙනත් අපචාර සඳහාය. යෝජිත ක්‍රමය මගීන් මේ ප්‍රශ්නය 100% ම විසඳේ.

ලංකාවේ මගී ප්‍රවාහනය විධිමත් නැත. මේ ක්ෂේත්‍රය ක්‍රමානුකුලව විගණනය නොකෙරේ. රජය විසින් ලබා දෙන ඉන්ධන හෝ වෙනත් සහනාධාරයක් වුවත් ලබා ගැනීමට මේ අවිධිමත් බව බාධාවකි. යෝජිත ගාස්තු අය ක්‍රමයේ අනිවාර්ය අතුරුඵලයක් ලෙස බස් සේවයට මේ විධිමත් බව ලැබෙනු ඇත. අනෙක් අතින් මේ සංසරණය වන මුදල් නිවැරදිව විගණනය වී නීත්‍යානුකුල බදු මුදල් ලෙස කොටසක් රජයට අය කර ගැනීමේ හැකියාව පවතී. ඒ නිසා ජනතා හිතවාදී රජයක් මෙවැනි දේ ගැන මීට වඩා සැළකිලිමත් විය යුතුය, මීට වඩා සහයෝගය දිය යුතුය.

බස් හිමියන් සමගම බස් රථ සේවක මහතුන් ද ලියාපදිංචි කෙරේ නම් ඔවුන් සඳහාද බැංකු ගිණුම් ආරම්භ කර ඔවුන් ද මේ පද්ධතියට ඇතුලත් කර ගනී නම් ඒ මහතුන්ගේ ප්‍රශ්න වන සේවක අර්ථසාධක හා භාර අරමුදල් ගෙවීම්, නියමිත පරිදි වැටුප් හා සුදුසු පරිදි දිරි දීමනා ගෙවීම්, පවුලේ අය සඳහා වට්ටම් වැනි ආකර්ශනීය සේවාවන් රැසක් මෙමගින් ලබා දිය හැක.

එසේම පුජ්‍ය පක්ෂය, ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසියන්, පාසැල් සිසුන්, අබාධිත රණ විරුවන් ආදී විශේෂිත පුරවැසියන් සඳහා විශේෂ කාඩ් පත් හඳුන්වා දිය හැක.

තාක්ෂනය වඩ වඩාත් දියුණු වන විට NFC සහිත ජංගම දුරකථන මේ සඳහා යොදා ගත හැකි වනු ඇත. අනාගතයේ දී ජංගම දුරකථනය භාවිතයෙන් SMS යැවීමෙන් හෝ ණයකාඩ් පතින් ස්වයන්ක්රියවම හෝ අගය එකතු කර ගත හැකි වනු ඇත. ඒ කිසිවක්ම සිදු නොවුනත් මගී ප්‍රවාහනය සඳහා නව තාක්ෂනය භාවිතා කිරීම රටේ දියුණුවේ නව මං සලකුණක් වනු ඇත.