 |
| මහබෝ වැඩමවීම - සෝලියස් මෙන්දිස්, කැළණි විහාරය |
උඳුවප් මාසය බොහෝ ස්වභාවික ව්‍යසන සිදු වන කාලයකි. වප්-ඉල් මාස වලදී වැපිරූ ගොයම ගංවතුර වැනි ව්‍යසනයකින් හානි වී ගියහොත් ඒවා නැවත වගා කිරීමද මේ කාලයේදී කර ගැනීමට ගොවීහු යුහුසුළු වෙති. බාල වී (අඩු මාසෙන් පැසෙන වී වර්ග) සිටවන අද කාලයේ බොහෝ පෙදෙස් වල කුඹුරු වැඩ ඇරඹෙන්නේ උඳුවප් මාසයේය.
උඳුවප් මසින් පසුව එන දුරුතු මාසයේද දෙය්යන්නේ ලෙඩ ලෙස හැඳින්වන වසංගත පැතිරීමද වැඩිය. වෛරස් නම් ක්‍ෂුද්‍රජීවී විශේෂ වලින් සෑදෙන බව මේ වන විට නූතන වෛද්‍ය විද්‍යාවෙන් තහවුරු කර ඇති මෙකී රෝග උඳුවප්-දුරුතු මාස වල වැඩි වීමට හේතුව ඉන්දියාව පිස හමා එන ඊසානදිග මෝසම ලෙස හැඳින්වෙන සුළං ප්‍රවාහ විය යුතුයි.
උඳුවප් පෝ දිනයේ සිදු වූ ශාසනික කටයුතු ගැන බෞද්ධ සාහිත්‍යයේ සඳහන් වේ.
මිහිඳු මාහිමියන්ගෙන් දහම් අසා සෝවාන් වූ අනුලා බිසව ඇතුළු ස්ත්‍රී පිරිස තමන් ද පැවිදි වීමට කැමති බව දේවානම්පිය තිස්ස රජුට දැන්වූහ. රජ්ජුරුවෝ ඒ බව මිහිඳු හිමියන්ට සැල කළහ. තමන්ට ස්ත්‍රීන් පැවිදි කිරීමට බුදු රජුන් විසින් අනුදැන වදාරා නොමැති බව උන් වහන්සේගේ පිළිතුර විය. ඒ හේතුවෙන් ලක්දිව භික්ෂුණි සාසනය පිහිටුවීම පිණිස මිහිඳු මාහිමියන්ගේ නැගණිය, සුමන සාමණේරයන්ගේ මව් තුමිය, වන සංඝමිත්තා රහත් මෙහෙණින් වහන්සේ ලක්දිවට වැඩම කරවන ලෙස ඉල්ලා දඹදිවට හසුන් පත් යැවිණි.
මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේගේ උපදෙස් පරිදි බුද්ධගයාවේ අපරාජිත භූමියේ වැඩ වසන ශ්‍රී මහා බෝධි රාජයාගේ දක්ෂිණ ශාඛාවද ඒ සමගම සිරිලක වැඩමෙවිණි. දේවානම්පියතිස්ස රජු විසින් කරවටක් දියට බැස මහත් ගෞරවයෙන් පිළිගත් එම දක්ෂිණ ශාඛාව මහ පෙරහරින් අනුරාධපුර වැඩමවා මහමෙවුනා උයනේ රෝපිතව අද දක්වාත් දෙව් මිනිස් බුහුමන් ලබමින් වැඩ වෙසෙයි.
සිංහලයෝ රාජ්‍යයට අහිමිව වනගතව සිටි වකවානු වල පවා, මහත් දුර්භික්ෂ පැවති වකවානු වල පවා, ස්වකිය ජිවිත පරිත්‍යාගයෙන් මහබෝධීන් වහන්සේ රැක ගත්හ. වාර්ෂිකව දරමිටි පෝය පැවැත්වෙන්නේ මේ දුෂ්කර ක්‍රියාව සිහි කරමිණි.
 |
| සමන්ත කූඨය, ගඟුලතැන්න ප්‍රදේශයට පෙනෙන ආකාරය |
මහා කාරුණික සම්මා සම්බුදු රජාණන් වහන්සේ සුමන සමන් දෙවි රජුගේ ආරාධනයෙන් තෙවන වර ලක්දිව වැඩම කර පන්දහසක් කල් බුදු සසුන පවත්නා ලංකාද්වීපයේ වාසය කරන පින්වත් දෙව්මිනිසුන්ගේ පුද පූජා ලැබීම පිණිස සවකිය වාම ශ්‍රී පාද ලාංඡනය සමන්ත කූඨය මත තබා වදාළහ. වසරේ සය මසක් වනයෙන් වැසී පවත්නා සමන්ත කූඨය වෙත යන දුෂ්කර මාර්ගය එළිපෙහෙළි කර සැදැහැවත් කුල පුත්‍රයන්ගේ වන්දනාව පිණිස සකස් කෙරෙන්නේ ද උඳුවප් මාසය තුලදීය. උඳුවප් පුර පසළොස්වක පෝ දිනෙන් ශ්‍රී පාද වන්දනා සමය ඇරඹේ.
මේ වන්දනා සමයේ සිරිපා කරුණා කරන මනුෂ්‍යයෝ තෙරුවණ කෙරෙහි ශ්‍රද්ධාවෙන් හා සුමන සමන් දේව රාජයා කෙරෙහි ගෞරවයෙන් යුක්තව, මහත් කුසලයක් කර ගන්නා සිතුවිලි ඇතිව, සියළු සතුන් කෙරෙහි මෛත්‍රියෙන් යුක්තව, නොඉඳුල් වනඅරණක් වන සමනල අඩවිය නොයෙක් ආකාරයේ 'නූතන' කුණු කන්දල් වලින් අපවිත්‍ර නොකර, සන්සුන්ව සංවරව වන්දනා කරගෙන සුරක්ෂිතව තම ගම් රටවල් කරා පෙරළා ඒමට සිතට ගත යුතු.
